PODOBIEŃSTWA CZY RÓŻNICE?
Podobieństwa się przyciągają, ale różnice nadają związkowi smaku. Zapewne często zastanawiacie się, co jest ważniejsze, czy lepiej jest związać się z osobą bardzo podobną do nas, czy też z całkowicie odmienną. Czy lepiej jest jak partnerzy się różnią czy raczej są bardzo podobni do siebie? Na te pytania nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Nie chodzi, bowiem o to by w związku było jedno albo drugie i że ma dominować całkowita sprzeczność albo absolutne podobieństwo, ale… w udanym związku chodzi o to, by było trochę jednego i trochę drugiego. Wszystko zależy od tego, w jakich obszarach partnerzy się różnią i oboje akceptują owe istniejące pomiędzy nimi różnice oraz w jakich obszarach są podobni do siebie i czy im to odpowiada.
Podobieństwa są ważne. Niektórzy powiedzą, że nudne i będą mieć trochę racji. Są nudne, bo nie wnoszą do związku nowości a wprowadzają przewidywalność i rutynę. Ale z drugiej strony badania ewolucyjne pokazują, że zakochujemy się w kimś, kto jest do nas podobny. Okazuje się, że mężczyzn i kobiety pociągają potencjalni partnerzy o takim samym poczuciu humoru, mający podobne wartości społeczne oraz osoby posiadające takie same ogólne poglądy na życie. Przystojni mężczyźni poszukują atrakcyjnych kobiet. Kobiety z wyższych klas społecznych mężczyzn o wysokim statusie społecznym i materialnym. Pomimo, że dziś coraz więcej obserwuje się małżeństw i par międzyrasowych, to i tak jest większe prawdopodobieństwo, że nasze serca zabiją szybciej, kiedy poznamy osobę, która jest podobna do nas pod względem etnicznym, społecznym i intelektualnym. No dobrze – powiedzą niektórzy – zakochujemy się w kimś podobnym do nas, ale co w przypadku długotrwałego związku? Czy podobieństwa stanowią szansę czy zagrożenie dla jego trwałości? Odpowiedź na to pytanie należy rozpocząć od rozróżnienia wielu obszarów potencjalnych podobieństw i różnic: system wartości, cechy charakteru, przekonania, zainteresowania, preferowany sposób spędzania czasu itd. Badania pokazują, że podobieństwo pomiędzy partnerami w zakresie trzech pierwszych kategorii ma kluczowe znaczenie dla trwałości związku. Dopasowanie partnerów w tych zakresach zmniejsza prawdopodobieństwo wzajemnych kłótni, konfliktów czy rozczarowań oraz zapewnia zrozumienie i wsparcie partnera, a związek ma szansę trwać wiele lat. Natomiast podobieństwo w zakresie zainteresowań, czy też preferowanych sposobów spędzania wolnego czasu nie jest już tak ważne (choć nie jest też zupełnie nieistotne!). Pierwszą grupę cech nazywam cechami o kluczowym znaczeniu dla powodzenia związku (cechy centralne, osiowe), a drugą cechami peryferyjnymi. Aby budować stabilny i trwały związek partnerzy powinni mieć podobny system wartości czy przekonań. Jeśli na przykład partnerka uważa posiadanie potomstwa za priorytet w swoim życiu i najważniejszy, dopełniający element funkcjonowania pary, a mężczyzna twierdzi zupełnie odwrotnie, to odmienność ta będzie powodem wielu poważnych kłótni w tym związku, które w końcu doprowadzą do jego rozpadu. Ale jeśli małżonka lubi spędzać czas jeżdżąc na rowerze oraz pływając, a mąż lubi pograć z kolegami w piłkę, a wieczorem obejrzeć dobry filmy, to taka odmienność nie stanowi wielkiego zagrożenia dla trwałości związku. Co więcej może być budująca, o ile partnerzy potrafią ze sobą szczerze rozmawiać oraz opanują istotną sztukę negocjowania. Wróćmy jednak jeszcze raz do podobieństw i różnic w zakresie cech centralnych. Często partnerzy łudzą się, że z biegiem czasu przekonają drugą stronę do swoich poglądów, że druga osoba się zmieni i na przykład zechce mieć dzieci. Często z taką nadzieją wstępują w związek małżeński, mając przekonanie, że po ślubie ta osoba zmieni zdanie na jakiś temat (zamieszka w mieście, zmieni prace, pójdzie na studia, adoptuje dzieci). Jest to postępowanie, które można porównać do stąpania po cienkim lodzie. W zakresie kluczowych cech np. wyznawanych wartości, bardzo trudno o zmianę i ślub w tej kwestii nie jest żadnym argumentem przemawiającym za tym, żeby sądzić, że zmiana jest możliwa. Poza tym, nawet, jeśli partner zmieni zdanie, i zgodzi się na przykład na posiadanie potomstwa, może ową decyzję podjąć wyłącznie dla dobra drugiej strony, a nie dlatego, że rzeczywiście tego bardzo pragnie. Kiedyś może żałować tej decyzji, obwiniać partnerkę, mieć wyrzuty do siebie, co również nie będzie sprzyjać trwałości relacji. Warto o tym pamiętać, kiedy zaczynamy angażować się w jakiś związek, kiedy nasz związek przestaje być przelotną znajomością.
Podsumowując, badania pokazują, że tylko niezbyt wielkie różnice (w zakresie cech peryferyjnych) powodują że związek, jak i partnerzy dla siebie nawzajem są wciąż atrakcyjni i ekscytujący. Różnice w zakresie cech kluczowych (system wartości, przekonania, cechy charakteru) stanowią poważne zagrożenie dla trwałości i powodzenia związku.
Warto przeczytać:
Fisher, H. (2004). Dlaczego kochamy? Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Plopa, M. (2004). Psychologia rodziny: teoria i badania. Elbląg: Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna.